• Życiorys Jana Brzechwy

        •  

                  Jan Brzechwa wpisany jest w życiorys nas wszystkich - wystarczy uruchomić wyobraźnię i już wiemy. Tak, to jego bajki czytały nam mamy, a my, dzięki wyjątkowej umiejętności poety, przemierzaliśmy wraz z nim Krainę Dzieciństwa. Pozwalał nam na wiele - byliśmy tyloma postaciami jednocześnie, a niemożliwe stawało się łatwe i proste. Kochaliśmy go za utwory: „Brzechwa dzieciom” czy „Akademia Pana Kleksa” i marzyliśmy o tym, by być uczniami jego szkoły. Ze zrozumieniem przyjmowaliśmy fakt, że Pan Kleks wysłał oko na Księżyc oraz że był wielkim amatorem piegów. Bowiem w świecie baśni nie ma ograniczeń i pytań: po co? dlaczego? na co? Wprowadził nas w krainę wyobraźni u progu naszego dzieciństwa.

                  Brzechwę nazwano poetą dziecięcej radości. Jego twórczość jest bliska dzieciom, a utwory przenoszą czytelników w wesoły, kolorowy, beztroski i pełen fantastycznych postaci i przygód świat. Uczniowie naszej szkoły zawsze chętnie recytowali wiersze i śpiewali piosenki do tekstów Jana Brzechwy. Bawili się tekstem i formą fantastycznych utworów, sprawiało im to wiele radości.

                  Jan Brzechwa (prawdziwe nazwisko Lesman) urodził się na Podolu w Żmerynce, 15 sierpnia 1900 roku. Spędził tam dzieciństwo i młodość. Po maturze zaczął studiować prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Już wtedy pisał wiersze, teksty piosenek i skecze dla kabaretów literackich. Po studiach pracował jako adwokat i radca prawny ZAIKS-u. Okupację hitlerowską przeżył w Warszawie. Po wojnie podjął pracę jako prawnik w Łodzi. Po czterech latach powrócił jednak do stolicy, zrezygnował z pracy adwokackiej i całkowicie poświęcił się pisaniu. Pisał przede wszystkim dla dzieci. Na pytanie: Skąd czerpie pomysły do swych utworów, odpowiadał, że z głowy.

                  Pierwszy tom wierszy dla dzieci wydał już w roku 1937. Napisał też cykl opowieści prozą (trylogię): „Akademię Pana Kleksa”, „Podróże Pana Kleksa”, „Triumf Pana Kleksa”. Bohaterowie zwiedzają wraz z panem Kleksem różne baśniowe królestwa, podróżują lądem, powietrzem, zwiedzają głębiny morza. Niemal wszystkie utwory wydane pojedynczo powtarzają się w wydaniach zbiorowych, np.: „Brzechwa dzieciom”, „Bajki i baśnie”, „Sto bajek”. Znane są również motywy baśniowe przekształcone w sposób humorystyczny i przystępną formę wierszową, np. „Na wyspach Bergamutach”, „Od baśni do baśni” i „Bajki Samograjki”. Zbiór tradycyjnych i znanych baśni został zaś przekształcony przez autora w widowiska teatralne, wzbogacone muzyką, a przez to stał się nie tylko lekturą dla dzieci, ale i umuzykalniającą zabawą.

                  Jan Brzechwa zmarł w roku 1966 w Warszawie. Za swoją bogatą twórczość został wyróżniony w roku 1954 nagrodą miasta Katowic, w 1956 r. nagrodą Prezesa Rady Ministrów, a w 1965 r. nagrodą I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości.

                  Nie można przecenić roli literatury dziecięcej w uczeniu, wychowaniu i wspieraniu rozwoju dzieci. Świat przedstawiony w literaturze pomaga dziecku przenieść się do świata myślenia symbolicznego, czemu towarzyszy zawsze rozwój emocjonalny i poruszenie wyobraźni. Dziecko czytając baśnie, wiersze, opowiadania, czuje się uczestnikiem prezentowanych zdarzeń świata przedstawionego.

                  Bohaterowie literaccy Brzechwy budują specyficzny kontakt dziecka z otaczającą je rzeczywistością, wychodząc od kontekstu zabawy. Dziecko poznając kolejnych bohaterów (np. Kłamczuchę, Samochwałę, Natkę - Szczerbatkę) angażuje się emocjonalnie. Czuje się wśród nich bezpiecznie i traktuje ich jak rówieśników. Całkiem naturalnie też przyjmuje z poczuciem humoru przekazywane przez poetę mądrości. Utwory te przygotowują ucznia też do późniejszej lektury alegorycznych bajek Krasickiego.

                  Wszystkie dzieci wierzą, że celem życia jest radość. Wiara ta stanowi jeden z najważniejszych warunków ich rozwoju psychicznego. Radość eliminuje wszystko to, co przykre, usuwa poczucie leku, zmniejsza ból. Dlatego w literaturze, a zwłaszcza w poezji dziecięcej najnaturalniejszą formą kontaktu z dzieckiem jest atmosfera zabawy. Tak też rozumiał poezję dla dzieci Jan Brzechwa. Jego wiersze oparte na przysłowiu, absurdzie, czy rymie wciągają w grę dzieci, kojarząc się z wyliczankami. Poprzez zabawę uczą. Przygoda z globusem, któremu ktoś nabił guza jest okazją do wyliczenia najważniejszych polskich rzek, gór i miast. Podobną rolę pełni wiersz o znakach przestankowych utrwalający zasady interpunkcji. Wiersze pisane prostymi słowami, nawiązywanie do emocji pozwala na dotarcie tej twórczości do wszystkich dzieci: małych i dużych, a także do tych, które słabiej czytają i mają problemy z koncentracją uwagi. Twórczość tego poety stała się też dla dzieci niewyczerpaną skarbnicą pobudzających wyobraźnię tekstów, łatwych do zapamiętania i wspaniałych do przedstawiania w formie teatralnej.

                  Niezwykle bogata i różnorodna twórczość Jana Brzechwy jest więc skarbnicą wiedzy o życiu, ludziach i ich charakterach, źródłem wskazówek dotyczących postępowania. Poczucie humoru i pogodny nastrój, a także baśniowa atmosfera utworów sprawiają, że jest to twórczość, do której dzieci chętnie sięgają, a sam twórca jawi się jako sympatyczny, serdeczny i skromny człowiek, czego dowodem mogą być słowa samego poety o sobie:

           

          (...) Mam dwie nogi i dwie ręce,
          Wcale nie chciałbym mieć więcej, 
          Bo określa właśnie to, co jest co i kto jest kto.
          Stąd wiadomo, żem nie krowa,
          Żem nie kret, nie sowa płowa,
          Nie stonoga i nie żubr.
          Stąd się właśnie pewność bierze, że nie jestem ptak ni zwierzę, 
          Tylko człowiek, starszy pan, 
          Który zwie się...

          Jan Brzechwa

    • Kontakty

      • Szkoła Podstawowa w Kunowie im. Jana Brzechwy
      • 91 561 00 16
      • Kunowo 45 a 73-110 Stargard sp@kunowo.edu.pl Poland
      • Damian Szmit tel. 503 677 713 iod@data.pl
    • Logowanie